Gwerthuso eich Prosiect Treftadaeth

Mae gan bob prosiect sy'n canolbwyntio ar dreftadaeth stori unigryw i'w hadrodd. Mae gwerthuso yn hanfodol ar gyfer datgelu a rhannu taith prosiect ac mae'n dod yn elfen gynyddol bwysig o ddylunio prosiect, gyda chyllidwyr fel Cronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol yn aml yn nodi gwerthusiadau adeiledig o'r cychwyn. Gall dogfennu a rhannu gwersi a ddysgwyd, arferion gorau a heriau nid yn unig fod o fudd i'ch prosiectau presennol a dyfodol ond gall hefyd gyfrannu at gronfa gyfunol o wybodaeth y gall eraill dynnu ohoni.

Beth yw gwerthuso?

Mae gwerthuso yn broses systematig o asesu gweithgareddau, allbynnau a chanlyniadau prosiect i bennu ei effeithiolrwydd a'i effaith gyffredinol. Mae'n cynnwys casglu a dadansoddi data i ddarparu mewnwelediadau a all lywio gwneud penderfyniadau, gwella perfformiad prosiect, a datgelu ei wir effaith.

Pwerdy Gwaith Copr Hafod Morfa.

Roedd  y cynllun a arweinir gan Gyngor Abertawe yn cynnwys ailddatblygu safle Gwaith Copr Hafod Morfa a gwelliannau cysylltiedig yng Nghwm Tawe Isaf. Roedd hyn yn cynnwys distyllfa Gymreig, Penderyn Whisky, a agorodd atyniad ar y safle. Prosiect y Gronfa Dreftadaeth, a oedd ynghyd â buddsoddiadau eraill, yn gweithredu fel catalydd i fuddsoddiad pellach sylweddol gan Lywodraeth y DU trwy'r Gronfa Ffyniant Bro.

Roedd ein gwerthusiad o'r prosiect ailddatblygu hwn yn broses tri cham, a oedd yn cynnwys:

• llinell sylfaen gychwynnol i ddeall y sefyllfa cyn dechrau'r prosiect

• adolygiad canol tymor i asesu cynnydd o ran cyflawni'r allbynnau a ragwelir

• gwerthusiad cam terfynol i asesu canlyniadau'r prosiect yn erbyn yr ystadegau sylfaenol a'u heffaith ar dreftadaeth.

Roedd pob cam o'r gwerthusiad yn cynnwys ymgysylltu ag ystod o bartneriaid y prosiect a rhanddeiliaid perthnasol, gan gynnwys Cyngor Abertawe, Prifysgol Abertawe, perchnogion a rheolwyr busnesau lleol, cynrychiolwyr treftadaeth, contractwyr adeiladu, gwirfoddolwyr, a chyfranogwyr yn y prosiect. Helpodd yr adroddiad terfynol i nodi'r effeithiau economaidd a chymdeithasol sylweddol y gellir eu cynhyrchu o'r math hwn o gynllun treftadaeth adfywio lleoedd ac amlygodd lawer o elfennau o arfer da a ddangoswyd gan Gyngor Abertawe a'i bartneriaid.

Sefydlu gwerthusiad

Mae model rhesymeg neu Theori Newid yn offeryn a ddefnyddir mewn gwerthusiad i fapio'r llwybr o fewnbynnau a gweithgareddau prosiect i'w ganlyniadau arfaethedig. Dyma esboniad syml o sut mae'n gweithio:

Defnyddir Theori Newid i sail Fframwaith Gwerthuso ehangach, sydd hefyd yn nodi'r rhesymeg dros y prosiect yn ei gyd-destun ehangach a'r cwestiynau ymchwil y mae angen eu gofyn i ddeall a yw prosiect wedi bod yn effeithiol.

Barics Berwick " Y Barics Byw". 

Mae'r Prosiect Barics Byw, a ariennir gan y Gronfa Dreftadaeth ac yn cael ei arwain gan English Heritage, yn rhan o strategaeth Partneriaeth Barics Berwick i ddatblygu rhaglen ddigwyddiadau sy'n gyfoethog yn ddiwylliannol ac sy'n canolbwyntio ar dreftadaeth. Bwriad y prosiect oedd ennyn diddordeb cynulleidfaoedd newydd o fewn a thu allan i'r ardal a dod â manteision economaidd ar draws Berwick a'r rhanbarth ehangach. Cyd-gynhyrchwyd Theori Newid yng ngham Datblygu'r prosiect i ffurfio sail Fframwaith Gwerthuso. Gweithredwyd hyn trwy gydol y cyfnod Cyflawni i gasglu tystiolaeth o'r cynnydd tuag at ganlyniadau y cytunwyd arnynt, ac i nodi etifeddiaeth y prosiect.

Fe wnaethom ymgorffori mewnbwn gan brif bartneriaid y prosiect, gan gynnwys The Maltings (Berwick) Trust, The King's Own Scottish Borderers, Cyngor Sir Northumberland, ac Ymddiriedolaeth Treftadaeth Barics Berwick. Rydym hefyd yn ymgysylltu â rhanddeiliaid ehangach, gan gynnwys y cyngor tref lleol, Visit Northumberland, a chyrff cymunedol eraill. Roedd ymgysylltu yn cynnwys gwahoddiadau i gymryd rhan mewn cyfweliadau cwmpasu, gweithdy Theori Newid, a chyfleoedd ar gyfer trafodaethau ehangach. Sicrhaodd y broses hon fod ystod eang o leisiau yn cael eu clywed ac yn cryfhau dealltwriaeth o wahanol safbwyntiau partneriaid a rhanddeiliaid; yn ei dro, sicrhau gwell aliniad â blaenoriaethau strategol ar gyfer y rhanbarth.

Beth yw'r gwahanol fathau o ddata gwerthuso?

Gyda'i gilydd, mae data meintiol ac ansoddol yn darparu'r dystiolaeth i gefnogi dealltwriaeth os yw'r allbynnau a'r canlyniadau a ragwelir wedi'u cyflawni fel y cynlluniwyd, ac os na, pam lai.

Data meintiol.

Mae data meintiol yn cynnwys gwybodaeth fesuradwy sy'n olrhain cynnydd a chyflawniadau prosiect. Mae'n cynnwys gweithgareddau penodol a wneir, megis cadwraeth a dehongli arteffactau. Gall hefyd gynnwys targedau prosiect allweddol a gyflawnwyd, gallai metrigau o'r fath er enghraifft gynnwys nifer y gwirfoddolwyr a gymerodd ran mewn gweithgaredd.

Data ansoddol.

Gall data ansoddol ddarparu mewnwelediadau cyfoethog, manwl i brofiadau, canfyddiadau a chymhellion unigolion dan sylw. Er enghraifft, deall newidiadau yn lles neu ganlyniadau addysgol unigolyn. Mae'r math hwn o ddata yn aml yn cael ei gasglu trwy gyfweliadau, trafodaethau anffurfiol, neu arsylwadau. Mae'n dal y straeon cynnil a'r safbwyntiau personol y gallai data meintiol eu colli. Trwy ymgorffori data ansoddol yn y gwerthusiad, gallwn ddatgelu mewnwelediadau dyfnach, mwy ystyrlon a phaentio darlun byw o effaith prosiect.

Hyfforddiant a chefnogaeth ar gyfer sefydlu gwerthusiad a chasglu data.

Trwy ein gwerthusiadau, ein nod yw nid yn unig gwerthuso'r prosiect presennol ond gweithio gyda thîm y prosiect i wella gallu'r sefydliad i gynnal eu gweithgareddau gwerthuso eu hunain yn y dyfodol. Mae hyn yn sicrhau bod gwybodaeth werthfawr yn parhau i gael ei dal y tu hwnt i'r prosiect presennol a gellir ei defnyddio'n well wrth symud ymlaen. Gallwn ddarparu cefnogaeth bwrpasol i dîm y prosiect, er enghraifft, hyfforddi staff a gwirfoddolwyr i alluogi prosesau casglu data priodol ar waith. Mae hyn yn cynyddu cynaliadwyedd sefydliadol trwy uwchsgilio staff i'w galluogi i ymgymryd â gweithgareddau gwerthuso'n annibynnol yn y dyfodol.

Cam Datblygu prosiect Gardd Furiog Parc yr Esgob- Ymddiriedolaeth Porth Tywi. 

Roedd y prosiect hwn yn canolbwyntio ar adfer gardd furiog hanesyddol i'w thrawsnewid mewn i adnodd ar gyfer defnydd cymunedol ac i gynhyrchu incwm. Fe wnaethom gefnogi datblygiad staff trwy gyflwyno gweithdai a sesiynau un-i-un ar Theori Newid a thechnegau casglu data. Helpodd hyn i lywio datblygiad y Fframwaith Gwerthuso, a oedd yn sail i'r gwerthusiad o gyfnodau Datblygu a Chyflawni'r prosiect. Fe'i cyflwynwyd hefyd fel rhan o gais llwyddiannus y prosiect am gyllid Cronfa Dreftadaeth Cam 2. 

Pam dylech gipio dechreuad a chanol eich prosiect?

Mae ymgorffori arferion gwerthuso ar ddechrau prosiect efo lawer o fanteision. Mae gwerthusiad sy'n cael ei ychwanegu fel ôl-feddwl, ar ddiwedd prosiect, yn colli cyfleoedd gwerthfawr i gael mewnwelediadau. Mae hyn yn cynnwys:

• Nodi cryfderau a gwendidau: Mae gwerthuso prosiect o'r dechrau yn caniatáu i chi i nodi agweddau o'r prosiect sy'n gweithio'n dda a pha feysydd sydd angen eu gwella. Mae hyn yn eich galluogi i adeiladu ar gryfderau a mynd i'r afael â gwendidau wrth iddynt ddod i'r amlwg a gall fod yn rhan hanfodol o symud ymlaen o'r cam Datblygu i Gyflawni’r prosiect.

• Optimeiddio adnoddau prosiect: Gall monitro cynnydd prosiect eich helpu i ddeall sut mae adnoddau yn cael eu defnyddio a nodi cyfleoedd ar gyfer dyrannu mwy effeithlon. Gall hyn helpu i sicrhau bod amser, arian ac ymdrech yn cael eu cyfeirio at y gweithgareddau mwyaf effeithiol.

• Hyder Cyllidwyr: Mae monitro parhaus hefyd yn helpu i roi sicrwydd i gyllidwyr bod y prosiect yn symud ymlaen ac yn cynhyrchu canlyniadau diriaethol ac yn bodloni amcanion ariannwr (y cyfeirir atynt fel dibenion cymeradwy yng nghyd-destun y Gronfa Dreftadaeth).

  
  

Adfer ac adnewyddu Colofn Ynys Môn ar gyfer Ymddiriedolaeth Colofn Ynys Môn 

Roedd y prosiect yn canolbwyntio ar adnewyddu ac ailagor y golofn ac ailfodelu'r bwthyn cyfagos fel canolfan ymgysylltu ag ymwelwyr. Ei nod oedd darparu profiad ymwelwyr cynhwysol, cyfleoedd dysgu a gwirfoddoli, a chynnig twristiaeth gwell i'r ardal leol. Fel rhan o adolygiad gwerthuso canol tymor o'r Cyfnod Cyflawni, fe wnaethom helpu i nodi meysydd i'w mireinio i alluogi'r prosiect i addasu yn unol â hynny. Tynnodd ein hadroddiad sylw at lwyddiannau wrth gyflawni prosiectau. Roedd hefyd yn nodi meysydd lle gallai addasiadau bach, megis strategaethau ar gyfer rheoli gwirfoddolwyr ac ailddyrannu amser staff, wella effeithlonrwydd adnoddau prosiectau cyfyngedig. Yn ogystal, defnyddiwyd adborth a gasglwyd gan ymwelwyr i lywio strategaethau marchnata ar gyfer y wefan, ac roeddem yn gallu cynghori ar ffyrdd o dyfu ffrydiau incwm a refeniw yn seiliedig ar ein profiad gyda phrosiectau tebyg.

Adrodd diwedd stori eich prosiect: dal effeithiau

Yng nghyd-destun gwerthusiad, mae effaith yn dangos y gwahaniaeth y mae eich prosiect wedi'i wneud. Gall effeithiau fod yn y tymor canolig: er enghraifft, gall gwirfoddolwyr adrodd am well lles o dreulio amser yn gweithio ar brosiect. Gall effeithiau hefyd fod yn y tymor hir: er enghraifft, gall pobl sy'n byw yn yr ardal adrodd mwy o ymdeimlad o berchnogaeth neu falchder yn lle maen nhw'n byw os ydynt yn deall ac felly yn gwerthfawrogi eu safle treftadaeth yn fwy. Yn aml, gall priodoli effaith i'ch prosiect yn unig fod yn anodd, gan y gallai fod yn rhan o ddarlun mwy sy'n cynnwys sawl gweithred a menter. Nid yw hynny'n bwysig cyn belled â'i fod yn cael ei gydnabod fel rhan o'r stori.

Prosiect Codi’r Llen- Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn Neuadd Seaton Delaval.

Wedi'i ganoli ar dŷ hanesyddol yng Ngogledd Ddwyrain Lloegr, nod y prosiect oedd mynd i'r afael ag anghenion cadwraeth yr eiddo, adeilad rhestredig Gradd I o arwyddocâd eithriadol o fewn y parc a'r ardd gofrestredig Gradd II*. Ceisiodd y prosiect hefyd wella profiad ymwelwyr trwy fuddsoddi mewn cyfleusterau mawr eu hangen i ddod â straeon cyfoethog y Neuadd yn fyw gyda dehongliad newydd. Nod y gwerthusiad terfynol oedd asesu a oedd y prosiect wedi creu cynnig mwy hygyrch a diddorol i ymwelwyr, yn ogystal â mynd i'r afael â gwaith cadwraeth hanfodol.

Trwy ymchwil, adolygu a myfyrio, buom yn gweithio'n agos gyda thîm y prosiect i wella eu dealltwriaeth o sut roedd camau gweithredu a gweithgareddau a gyflwynwyd ar draws gwahanol linynnau y prosiect wedi arwain at newid uniongyrchol a / neu barhaol. Roedd ein gwerthusiad terfynol yn galluogi'r tîm prosiect i wneud cysylltiad rhesymegol rhwng y 'cyn' a'r 'ar ôl' y gwaith a wneiwyd.

Gall cipio effeithiau fod o fudd i'ch sefydliad

• Llwybrau ar gyfer cyllid. Adeiladu sylfaen dystiolaeth i nodi modelau cyllido cynaliadwy ac i gefnogi ceisiadau cyllido yn y dyfodol.

Blociau Stablau 19eg ganrif Ymddiriedolaeth Cadwraeth Abaty Delapré.

Nod y prosiect hwn oedd gwella rôl yr Abaty fel cyrchfan ymwelwyr lleol, sirol a rhanbarthol, i ehangu amrywiaeth yr ymwelwyr a gwella lles y gymuned leol. Cefnogodd ein gwerthusiad Ymddiriedolaeth yr Abaty i ddatblygu cynllun gwerthuso a fframwaith asesu effaith i asesu effaith economaidd a chymdeithasol y prosiect. Cefnogodd hyn yr Ymddiriedolaeth i ddatblygu cais llwyddiannus i'r Gronfa Dreftadaeth o dan ei Chronfa Grantiau Menter.

• Gwneud Penderfyniadau Gwybodus: Gall mewnwelediadau arddangosadwy, sy'n cael eu gyrru gan ddata lywio penderfyniadau yn y dyfodol. Trwy ddeall pa strategaethau sy'n effeithiol, gallwch wneud dewisiadau mwy gwybodus sy'n gwella cynaliadwyedd ac effaith prosiectau yn y dyfodol.

• Addasrwydd: Mae gwerthusiad rheolaidd yn annog diwylliant o ddysgu ac addasu parhaus. Trwy aros yn ymatebol i adborth ac amgylchiadau newidiol, gall eich sefydliad aros yn ystwyth a gwydn wrth wynebi heriau.

• Hyder Rhanddeiliaid: Mae dangos gwerth ac effaith prosiectau yn adeiladu ymddiriedaeth a hyder ymhlith rhanddeiliaid, gan gynnwys cyllidwyr, partneriaid, a'r gymuned leol. Mae'r gefnogaeth hon yn aml yn hanfodol ar gyfer gwytnwch sefydliadol hirdymor.

• Gwella eich enw da: Gall hanes cryf o werthusiadau llwyddiannus, gyda phwyntiau dysgu gweithredadwy, wella enw da eich sefydliad a gwneud pryniant gan gyllidwyr a chydweithwyr yn fwy deniadol. Gall hyn arwain at gydnabyddiaeth o fewn y sector a mwy o gyfleoedd a chefnogaeth ar gyfer prosiectau yn y dyfodol.

Prosiect Cymunedol Bryngaer Pendinas.

Dyma enghraifft nodedig o sut y gall gwerthuso helpu sefydliad i ddangos effeithiau diriaethol ac anniriaethol o fewn cymuned. Roedd y prosiect, sy'n gydweithrediad rhwng Ymddiriedolaeth Archaeolegol Dyfed (Heneb bellach) a Chomisiwn Brenhinol Henebion Cymru,  canolbwyntio ar gloddio cymunedol a dehongli treftadaeth. Ei nod oedd arddangos yr hyn y gellid ei gyflawni gyda'r gymuned yn gweithredu fel y prif sbarduno. Defnyddiodd y tîm ein canfyddiadau i dystiolaeth effeithiau cadarnhaol eu prosiect ar bobl yng nghymuned Penparcau a thu hwnt, a gyfrannodd yn uniongyrchol at eu cydnabyddiaeth yng Ngwobrau Cyflawniadau Archaeolegol Cyngor Archaeoleg Prydain, lle cafodd y prosiect ganmoliaeth uchel yn y categori Ymgysylltu a Chyfranogiad.

P'un a ydych chi'n dewis cynnal y gwerthusiad eich hun neu recriwtio arbenigwr annibynnol, mae dyrannu'r adnoddau cywir yn ystod cyfnod Dylunio a Datblygu prosiect yn hanfodol. Gall gwerthusiad cynhwysfawr ddal manylion cyfoethog eich prosiect, arddangos ei werth, a chryfhau gwytnwch sefydliadol ar gyfer y dyfodol. Pan fyddant yn cael eu rhannu'n eang, gall gwerthusiadau hefyd wella sylfaen wybodaeth ar y cyd o ymarferwyr sy'n gweithio yn yr un maes.